Đau Dạ Dày: Dấu Hiệu, Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị Hiệu Quả

Đau dạ dày là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến, gây ra nhiều khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Tình trạng này xảy ra khi niêm mạc dạ dày bị tổn thương, viêm hoặc loét, dẫn đến các cơn đau và khó chịu ở vùng thượng vị. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về dấu hiệu đau dạ dày, nguyên nhân gây bệnh và các phương pháp điều trị hiệu quả.

1. Dấu hiệu đau dạ dày điển hình

Đau dạ dày thường có những biểu hiện rõ rệt, tuy nhiên một số trường hợp lại không xuất hiện những dấu hiệu đặc trưng mà chỉ có những cơn đau bụng âm ỉ. Dưới đây là những dấu hiệu đau dạ dày điển hình mà bạn cần lưu ý:

1.1.Đau thượng vị

Đây là dấu hiệu đau dạ dày thường gặp nhất ở bệnh nhân mắc bệnh và cũng thường xuất hiện ở người bị vấn đề về tá tràng. Người bệnh sẽ cảm thấy đau âm ỉ và tức vùng bụng, đau nóng rát rất khó chịu. Cơn đau bụng dữ dội không xuất hiện khi bị đau thượng vị. Vị trí đau dạ dày có thể từ bụng lên ngực hoặc lan ra cả sau lưng; thường xuất hiện trong khoảng từ một đến hai tuần trong giai đoạn đầu của bệnh và có thể tái phát. Khi thời tiết thay đổi hoặc giao mùa, cơn đau sẽ lại xuất hiện.

Cần phân biệt triệu chứng đau vùng thượng vị do đau dạ dày với các bệnh lý liên quan khác. Đau vùng thượng vị do đau dạ dày thường có tính chu kỳ, liên quan đến bữa ăn như sau khi ăn quá no hoặc quá đói. Trong khi đó, đau vùng thượng vị do ung thư dạ dày thường không có tính chu kỳ, kéo dài triền miên thay vì khởi phát theo đợt.

1.2.Ợ hơi, ợ chua và ợ nóng

Đây là triệu chứng rất quan trọng để đưa ra chẩn đoán bệnh đau dạ dày. Khi hoạt động của dạ dày bị rối loạn dẫn đến thức ăn không được tiêu hóa kịp thời và bị lên men. Do đó bệnh nhân đau dạ dày dễ bị ợ hơi, ợ chua và ợ nóng kèm theo đau vùng thượng vị. Người bệnh cảm nhận được vị đắng, chua của thức ăn bị đẩy lên tận họng, sau đó là cảm giác đau vùng ức mũi hoặc sau xương ức.

Để nhận biết ợ hơi, ợ chua do đau dạ dày, bạn cần lưu ý rằng các triệu chứng này thường xảy ra với mật độ thường xuyên liên tục từ 3 ngày trở lên, và cơn ợ hơi, ợ chua thường xuất hiện sau khi ăn no hoặc đói.

1.3.Chán ăn, ăn uống kém

Bệnh nhân đau dạ dày thường có dấu hiệu kém ăn thể hiện bởi lượng thức ăn bị giảm đi hoặc ăn kém ngon. Nguyên nhân là bởi thức ăn được tiêu hóa chậm, sau khi ăn, người bệnh cảm thấy chướng bụng, đầy bụng, cảm giác nặng nề, ấm ách. Sau khi ăn, người bệnh cảm giác đau thượng vị, bỏng rát vùng thượng vị sau đó lan lên xương ức và gây cảm giác buồn nôn.

1.4.Đầy hơi

Đây là biểu hiện phổ biến đầu tiên của chứng đau dạ dày. Người bệnh thường có cảm giác chướng bụng, đầy hơi khó chịu kể cả khi ăn đã lâu. Cảm giác bụng đầy hơi có thể giảm dần sau khi hoạt động thể chất hoặc làm việc. Tuy nhiên, tình trạng này liên tục xuất hiện và kéo dài sau mỗi bữa ăn khiến bạn cảm thấy chán ăn, mệt mỏi. Ngoài ra, bạn có cảm giác khó nuốt, đặc biệt các triệu chứng sẽ nặng thêm theo thời gian.

1.5.Buồn nôn và nôn

Đây là biểu hiện của bệnh lý như viêm dạ dày cấp, viêm loét dạ dày, xuất huyết dạ dày hay có thể là ung thư dạ dày. Một trong những dấu hiệu thường gặp của đau dạ dày là buồn nôn và nôn vào thời điểm đánh răng buổi sáng. Khi người bệnh nôn nhiều sẽ kéo theo các hệ lụy như rách niêm mạc thực quản tác động nghiêm trọng đến sức khỏe.

1.6.Chảy máu dạ dày

Đây là triệu chứng đau dạ dày nghiêm trọng, thường gặp ở bệnh nhân bị loét dạ dày nặng. Biểu hiện của chảy máu dạ dày là nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen. Đau dạ dày nặng (loét, u) có thể dẫn đến biến chứng chảy máu, do đó quan sát màu phân là một cách để phòng ngừa bệnh đau dạ dày mức độ nặng.

2. Nguyên nhân đau dạ dày

Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra đau dạ dày, từ thói quen sinh hoạt, chế độ dinh dưỡng đến các bệnh lý tiêu hóa. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

2.1.Thói quen ăn uống thiếu khoa học

Thói quen ăn uống không lành mạnh là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến chứng đau dạ dày, đặc biệt là với một số thói quen ăn uống điển hình như:

Ăn uống không điều độ, không đúng giờ hoặc ăn quá khuya là nguyên nhân phổ biến gây đau dạ dày. Thời gian biểu các bữa ăn thay đổi liên tục, không đúng giờ giấc khiến dạ dày không thể thích nghi được với nhịp điệu tiêu hóa, dẫn đến rối loạn tiêu hóa và đau dạ dày.

Ăn quá nhanh, ăn quá no hoặc để bụng trong trạng thái quá đói cũng là nguyên nhân gây đau dạ dày. Khi ăn quá nhanh, thức ăn không được nghiền nhỏ đủ, gây khó khăn cho quá trình tiêu hóa. Ăn quá no làm tăng áp lực lên dạ dày, trong khi để bụng quá đói khiến dịch vị tiết ra nhiều hơn, gây kích ứng niêm mạc dạ dày.

Ăn nhiều thức ăn chiên rán, cay nóng, đồ chua cũng là nguyên nhân gây đau dạ dày. Các loại thực phẩm này kích thích dạ dày tiết ra nhiều acid hơn, gây tổn thương niêm mạc dạ dày.

Vừa ăn vừa đọc sách, chơi game, học bài, xem tivi cũng là thói quen xấu gây đau dạ dày. Khi vừa ăn vừa làm việc khác, não bộ không tập trung vào quá trình ăn uống, dẫn đến ăn quá nhanh hoặc quá nhiều mà không nhận ra.

2.2.Lạm dụng rượu bia và thuốc lá

Thường xuyên sử dụng các chất kích thích như rượu, bia hoặc các loại thức uống chứa cồn là nguyên nhân phổ biến gây tình trạng viêm dạ dày. Bởi vì rượu bia khi dung nạp vào cơ thể sẽ làm tăng lượng axit trong dạ dày từ đó gây kích thích và tổn thương niêm mạc gây ra các cơn đau dạ dày.

Nghiêm trọng hơn, ngoài viêm loét dạ dày, người bệnh có thể gặp tình trạng xuất huyết, thủng dạ dày. Ngoài ra, khi axit dạ dày tăng có thể gây thêm các bệnh trào ngược thực quản, viêm loét thực quản ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe.

2.3.Nhiễm khuẩn Helicobacter pylori

Vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori) là một trong những nguyên nhân chính gây viêm loét dạ dày. Vi khuẩn này có khả năng tồn tại trong môi trường axit của dạ dày và gây tổn thương niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm loét.

H. pylori lây truyền qua đường miệng - miệng, phân - miệng hoặc qua thực phẩm và nước uống bị nhiễm khuẩn. Khi nhiễm khuẩn H. pylori, người bệnh có thể không có triệu chứng hoặc có các triệu chứng như đau bụng, buồn nôn, nôn, chán ăn.

2.4.Lạm dụng thuốc giảm đau

Sử dụng thường xuyên và kéo dài các loại thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs) như aspirin, ibuprofen có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm loét dạ dày. Các loại thuốc này ức chế enzyme cyclooxygenase (COX), làm giảm sản xuất prostaglandin - chất có vai trò bảo vệ niêm mạc dạ dày.

Khi sử dụng NSAIDs, người bệnh nên uống thuốc sau khi ăn để giảm tác động lên dạ dày. Nếu cần sử dụng NSAIDs trong thời gian dài, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được kê thêm thuốc bảo vệ dạ dày.

2.5.Căng thẳng và áp lực

Căng thẳng và áp lực cũng là những nguyên nhân đau dạ dày chính. Khi căng thẳng, dạ dày co bóp mạnh mẽ và tiết ra quá nhiều dịch vị, gây mất cân bằng axit. Điều này làm tổn thương lớp niêm mạc bảo vệ, tạo điều kiện cho viêm loét hình thành. Do đó, những người thường xuyên trải qua trạng thái căng thẳng có nguy cơ bị đau dạ dày cao hơn so với người bình thường.

3.Cách điều trị và phòng ngừa đau dạ dày

3.1. Điều chỉnh chế độ ăn uống

Để điều trị và phòng ngừa đau dạ dày, việc đầu tiên cần làm là điều chỉnh chế độ ăn uống. Nên ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ăn ba bữa lớn, ăn chậm và nhai kỹ để giảm áp lực lên dạ dày.

Tránh các thực phẩm kích thích dạ dày như thực phẩm cay nóng, đồ ăn nhiều dầu mỡ, đồ uống có gas, cà phê, rượu bia. Thay vào đó, nên ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc.

Không nên để bụng quá đói hoặc ăn quá no, vì cả hai đều có thể gây kích ứng dạ dày. Nên ăn đúng giờ và không ăn quá khuya để dạ dày có thời gian nghỉ ngơi.

3.2.Sử dụng thuốc điều trị

Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc sau:

Thuốc kháng axit: Giúp trung hòa axit dạ dày, giảm đau và khó chịu. Tuy nhiên, thuốc kháng axit chỉ có tác dụng tạm thời và không điều trị được nguyên nhân gây bệnh.

Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Giảm sản xuất axit dạ dày, giúp niêm mạc dạ dày có thời gian hồi phục. Các thuốc PPI phổ biến bao gồm omeprazole, lansoprazole, pantoprazole.

Thuốc kháng sinh: Nếu nguyên nhân gây đau dạ dày là do nhiễm khuẩn H. pylori, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn.

Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Tạo một lớp màng bảo vệ trên bề mặt niêm mạc dạ dày, giúp ngăn ngừa tổn thương do axit.

3.3.Thay đổi lối sống

Bên cạnh điều chỉnh chế độ ăn uống và sử dụng thuốc, việc thay đổi lối sống cũng rất quan trọng trong điều trị và phòng ngừa đau dạ dày:

Giảm căng thẳng: Tập yoga, thiền, hít thở sâu hoặc tham gia các hoạt động giải trí để giảm căng thẳng.

Bỏ thuốc lá: Hút thuốc làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày và làm chậm quá trình hồi phục của niêm mạc dạ dày.

Hạn chế rượu bia: Rượu bia kích thích dạ dày tiết ra nhiều axit hơn, gây tổn thương niêm mạc dạ dày.

Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân, béo phì làm tăng áp lực lên dạ dày, khiến axit dễ dàng trào ngược lên thực quản.

Không nằm ngay sau khi ăn: Nên đợi ít nhất 2-3 giờ sau khi ăn trước khi đi ngủ để giảm nguy cơ trào ngược axit.

4.Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Nếu bạn gặp phải các triệu chứng sau, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức:

Đau dạ dày dữ dội và kéo dài.
Nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen.
Khó nuốt hoặc cảm thấy có vật gì đó mắc trong cổ họng.
Sụt cân không rõ nguyên nhân.
Đau dạ dày kèm theo sốt, ớn lạnh.
Đau dạ dày không đáp ứng với các biện pháp điều trị tại nhà.

5. Kết luận

Đau dạ dày là một bệnh lý tiêu hóa phổ biến với nhiều dấu hiệu và triệu chứng đặc trưng. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu đau dạ dày và tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh giúp người bệnh có hướng điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Điều trị đau dạ dày đòi hỏi sự kết hợp giữa điều chỉnh chế độ ăn uống, sử dụng thuốc và thay đổi lối sống. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng đau dạ dày kéo dài hoặc nghiêm trọng, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Nguồn tham khảo:

Vinmec. Dấu hiệu điển hình của đau dạ dày.

Bệnh viện Hồng Ngọc. 8 nguyên nhân phổ biến gây đau dạ dày và dấu hiệu nhận biết.

Bệnh viện Tai Mũi Họng Sài Gòn. Triệu Chứng Đau Dạ Dày Là Gì? Cách Xử Lý Hiệu Quả Khi Mắc Phải.

Vinmec. 14 lý do khiến bạn đau dạ dày.

Bệnh viện Hưng Vương. Những dấu hiệu đau dạ dày bạn cần biết.

MEDLATEC. Điểm danh 5 triệu chứng đau dạ dày dễ nhận biết nhất.