Trào Ngược Dạ Dày Triệu Chứng, Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị Hiệu Quả
Bạn có thường xuyên cảm thấy ợ nóng, đau ngực, hoặc cảm giác chua trong miệng sau khi ăn? Đây có thể là dấu hiệu của trào ngược dạ dày - một vấn đề sức khỏe phổ biến ảnh hưởng đến hàng triệu người Việt Nam. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về căn bệnh này, từ triệu chứng, nguyên nhân đến các phương pháp điều trị hiệu quả.
1. Trào ngược dạ dày là gì?
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng axit và dịch vị từ dạ dày trào ngược lên thực quản một cách bất thường, gây kích ứng và tổn thương niêm mạc thực quản. Ở người bình thường, sau khi thức ăn đi qua thực quản vào dạ dày, cơ thắt thực quản dưới sẽ đóng lại để ngăn thức ăn và axit dạ dày trào ngược lên. Tuy nhiên, ở người bị trào ngược dạ dày, cơ thắt này không hoạt động đúng cách, khiến axit dạ dày có thể trào ngược lên thực quản.
2. Triệu chứng điển hình của trào ngược dạ dày
Ợ nóng, ợ hơi và ợ chua là những triệu chứng phổ biến nhất của trào ngược dạ dày. Ợ hơi thường xuất hiện liên tục, ngay cả khi người bệnh đang đói hoặc không ăn gì. Ợ nóng là cảm giác nóng rát từ dạ dày hoặc vùng ngực dưới lan lên cổ, thậm chí tới hạ họng hoặc mang tai, thường được mô tả như cảm giác bị lửa đốt, cồn cào hay bỏng rát ở ngực. Trong khi đó, ợ chua xảy ra khi thức ăn hoặc dịch vị có vị chua từ dạ dày trào ngược lên cuống họng, chủ yếu sau khi ăn và thường trở nên nặng hơn vào ban đêm.
Các triệu chứng trào ngược dạ dày thường xuất hiện sau khi ăn no, ăn đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ, đồ chua, uống rượu bia, cà phê hoặc đồ uống có gas, cũng như khi nằm xuống, cúi người hoặc vào ban đêm. Ngoài ợ nóng, ợ hơi, ợ chua, người bệnh còn có thể gặp tình trạng buồn nôn và nôn do axit dạ dày trào ngược lên họng hoặc miệng, gây kích ứng; đặc biệt dễ xảy ra khi ăn quá no hoặc nằm ngay sau khi ăn. Đau tức ngực thượng vị cũng là một biểu hiện phổ biến, với cảm giác đau sau xương ức, có thể lan ra sau lưng và cánh tay, dễ bị nhầm lẫn với bệnh tim mạch, do axit kích thích các đầu mút thần kinh ở niêm mạc thực quản. Khi tình trạng trào ngược kéo dài và nặng hơn, người bệnh có thể cảm thấy khó nuốt, vướng nghẹn ở cổ do niêm mạc thực quản bị phù nề và sưng tấy.
Ngoài các triệu chứng chính, trào ngược dạ dày còn có thể gây ra nhiều biểu hiện khác. Ho mãn tính và khàn tiếng thường xuất hiện do họng và thanh quản bị kích thích bởi dịch axit trào ngược. Viêm thanh quản kéo dài cũng là hậu quả phổ biến, khiến người bệnh bị khàn giọng liên tục. Một số người còn gặp tình trạng miệng tiết nhiều nước bọt, do cơ thể phản ứng để trung hòa lượng axit dư thừa. Vị đắng trong miệng có thể xảy ra khi dịch mật từ tá tràng xâm nhập vào dạ dày rồi trào ngược lên trên. Bên cạnh đó, các triệu chứng trào ngược thường trở nên nặng hơn vào ban đêm, gây rối loạn giấc ngủ và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống.
3. Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày
Một số yếu tố sinh lý có thể làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày. Yếu cơ thắt thực quản dưới là nguyên nhân phổ biến, khi cơ này không hoạt động hiệu quả, axit từ dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản. Bên cạnh đó, tình trạng thừa cân, béo phì cũng góp phần làm gia tăng áp lực lên dạ dày do lượng mỡ thừa tích tụ ở vùng bụng, từ đó khiến nguy cơ trào ngược trở nên cao hơn.
Chế độ ăn uống không hợp lý cũng là một trong những nguyên nhân làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày. Thức ăn nhiều dầu mỡ và đồ chiên rán khiến quá trình tiêu hóa chậm lại, thức ăn lưu lại lâu hơn trong dạ dày, từ đó làm tăng áp lực lên dạ dày và van tâm vị. Các loại thực phẩm cay nóng, đồ chua có thể kích thích niêm mạc thực quản vốn đã tổn thương, đồng thời làm tăng tiết axit dạ dày. Ngoài ra, đồ uống có cồn, cà phê và nước ngọt có gas cũng làm giãn cơ thắt thực quản dưới, tạo điều kiện cho axit dạ dày trào ngược lên. Thói quen ăn quá no hoặc ăn sát giờ đi ngủ càng làm áp lực trong dạ dày tăng cao, dễ dẫn đến tình trạng trào ngược.
Ngoài yếu tố ăn uống và sinh lý, còn nhiều yếu tố khác cũng góp phần làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày. Căng thẳng và lo âu ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng tiêu hóa, khiến tình trạng trào ngược dễ xảy ra hơn. Thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh như lười vận động và hút thuốc lá cũng làm suy yếu cơ thắt thực quản dưới. Một số bệnh lý như viêm loét dạ dày, ung thư dạ dày hoặc nhiễm trùng thực quản có thể khiến axit dạ dày dễ dàng trào ngược. Bên cạnh đó, tác dụng phụ của một số loại thuốc như aspirin, ibuprofen hoặc thuốc huyết áp cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc trào ngược dạ dày.
4. Biến chứng nguy hiểm của trào ngược dạ dày
Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, trào ngược dạ dày thực quản có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng:
Viêm loét, chảy máu thực quản
Dịch dạ dày trào ngược lên thực quản thường xuyên làm tổn thương niêm mạc thực quản, gây viêm loét. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng như khó nuốt, nuốt đau, đau ngực, đặc biệt là đau phía sau xương ức khi ăn uống.
Hẹp thực quản
Khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản liên tục trong thời gian dài, nó làm tổn thương và gây viêm niêm mạc thực quản. Nếu viêm không được điều trị kịp thời, cơ thể sẽ hình thành mô sẹo (xơ hóa) để "chữa lành" tổn thương, nhưng chính mô sẹo này lại khiến thực quản bị co rút và thu hẹp dần, dẫn đến hẹp thực quản. Đây là một trong những biến chứng mạn tính của trào ngược dạ dày nếu bệnh kéo dài và không kiểm soát tốt.
Viêm đường hô hấp
Khi các thành phần trong dạ dày trào ngược lên thực quản và vào đường hô hấp, có thể gây ra viêm họng, viêm mũi xoang, viêm phế quản, viêm phổi, ho kéo dài dẫn đến hen mãn tính.
Barrett thực quản và ung thư thực quản
Barrett thực quản là tình trạng các tế bào lót ở vùng thấp thực quản bị biến đổi màu sắc do tiếp xúc lặp đi lặp lại với axit dạ dày. Đây là tình trạng tiền ung thư và trong một số trường hợp hiếm gặp, có thể phát triển thành ung thư thực quản.
5. Cách điều trị và phòng ngừa trào ngược dạ dày
Để điều trị và phòng ngừa trào ngược dạ dày hiệu quả, thay đổi lối sống và chế độ ăn uống đóng vai trò rất quan trọng. Về chế độ ăn, nên tăng cường các thực phẩm tốt cho tiêu hóa như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt giàu chất xơ; protein nạc từ thịt gà bỏ da, cá, đậu phụ; sữa chua chứa probiotic; gừng với đặc tính kháng viêm giúp giảm buồn nôn và khó tiêu; cùng các loại trà thảo dược như trà hoa cúc, trà cam thảo, trà gừng. Đồng thời, cần hạn chế những thực phẩm gây kích ứng như đồ nhiều dầu mỡ, chiên rán, thực phẩm cay nóng, đồ chua, đồ uống có cồn, cà phê, nước có gas và chocolate.
Bên cạnh việc điều chỉnh chế độ ăn, thay đổi thói quen sinh hoạt cũng rất cần thiết: tránh mặc quần áo quá chật, không ăn quá no, không ăn muộn vào buổi tối, không nằm trong vòng 2 giờ sau khi ăn, không uống quá nhiều nước trong khi ăn và nên kê cao đầu giường khoảng 15cm so với chân khi ngủ. Ngoài ra, nếu thừa cân hoặc béo phì, việc giảm cân sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ trào ngược dạ dày.
6. Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Bạn nên đi khám bác sĩ khi các triệu chứng trào ngược dạ dày trở nên trầm trọng hơn hoặc xảy ra thường xuyên, ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày. Nếu bạn đã tự mua và sử dụng thuốc dạ dày hơn hai lần mỗi tuần nhưng tình trạng không cải thiện, đó cũng là dấu hiệu cần thăm khám để được chẩn đoán và điều trị chính xác. Ngoài ra, nếu bạn cảm thấy đau ngực, đặc biệt kèm theo các triệu chứng như đau lan ra vai, cánh tay hoặc cằm, khó thở hay choáng váng, cần đi khám ngay lập tức vì đây có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề nghiêm trọng khác, chẳng hạn như bệnh tim mạch.
7. Kết luận
Trào ngược dạ dày là một bệnh lý phổ biến với nhiều triệu chứng khó chịu như ợ nóng, ợ chua, đau ngực và khó nuốt. Mặc dù thường không nguy hiểm, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như viêm loét thực quản, hẹp thực quản và thậm chí là ung thư thực quản.
Việc thay đổi lối sống, điều chỉnh chế độ ăn uống và tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ là những biện pháp quan trọng để kiểm soát bệnh. Nếu bạn thường xuyên gặp phải các triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản, đừng chủ quan mà hãy đi khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Nguồn tham khảo:
https://tamanhhospital.vn/trao-nguoc-da-day-thuc-quan/
https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/tong-quan-ve-benh-trao-nguoc-da-day-thuc-quan-vi
https://www.mountelizabeth.com.sg/vi/health-plus/article/GERD-treatment
Bài viết liên quan
.png)