Táo bón đi ngoài ra máu do đâu?

Cơ chế gây chảy máu khi bị táo bón

Táo bón làm phân khô, cứng, di chuyển chậm trong đại tràng. Khi đại tiện, phân cứng cọ sát vào thành ống hậu môn, gây rách lớp niêm mạc hoặc nứt kẽ hậu môn. Đây là nguyên nhân trực tiếp khiến máu tươi xuất hiện trên giấy vệ sinh hoặc bám ngoài phân. Một số trường hợp táo bón lâu ngày có thể dẫn tới trĩ nội, trĩ ngoại hoặc sa trực tràng, vốn cũng gây chảy máu khi đi cầu.

Cường độ và màu sắc máu phụ thuộc vào mức độ tổn thương. Máu đỏ tươi thường xuất phát từ vùng hậu môn – trực tràng. Nếu máu sẫm hoặc lẫn trong phân, cần nghĩ đến tổn thương cao hơn ở đại tràng hoặc thậm chí đường tiêu hóa trên, khi đó táo bón có thể chỉ là một yếu tố đi kèm chứ không phải nguyên nhân chính.

Nguyên nhân sâu xa của táo bón dẫn đến ra máu

Bên cạnh chế độ ăn ít chất xơ, uống không đủ nước và lối sống ít vận động, táo bón có thể liên quan đến những yếu tố bệnh lý như rối loạn chức năng đại tràng, bệnh lý tuyến giáp, tác dụng phụ của thuốc (sắt, thuốc giảm đau opioid), hoặc thay đổi nội tiết ở phụ nữ mang thai. Ở trẻ nhỏ, táo bón còn có thể liên quan đến chế độ ăn chuyển tiếp, dị ứng đạm sữa bò hoặc tâm lý sợ đi vệ sinh.

Nếu tình trạng táo bón tái diễn nhiều lần, niêm mạc hậu môn trở nên dễ tổn thương hơn, chỉ cần một đợt phân cứng cũng có thể gây ra máu đáng kể. Đặc biệt, ở người lớn tuổi, táo bón mạn tính và đi ngoài ra máu cần được lưu ý để loại trừ bệnh lý ác tính đại trực tràng.

Khi nào cần khám bác sĩ?

Nếu hiện tượng táo bón đi ngoài ra máu chỉ xảy ra vài lần, lượng máu ít, không kèm triệu chứng toàn thân, việc điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt thường giúp cải thiện. Tuy nhiên, cần đi khám ngay khi máu chảy nhiều, kéo dài, kèm theo sụt cân, thiếu máu, đau bụng, thay đổi thói quen đi cầu hoặc phân có hình dạng bất thường. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý nặng như polyp, viêm loét đại tràng hoặc ung thư.

Điều trị và phòng ngừa

Việc xử trí tình trạng này tập trung vào hai mục tiêu: điều trị nguyên nhân gây táo bón và làm lành tổn thương hậu môn – trực tràng. Chế độ ăn giàu chất xơ từ rau xanh, hoa quả, ngũ cốc nguyên hạt, kết hợp uống đủ 1,5–2 lít nước mỗi ngày, đóng vai trò nền tảng. Hoạt động thể chất thường xuyên giúp tăng nhu động ruột, hạn chế tình trạng phân ứ đọng.

Trong trường hợp tổn thương hậu môn gây đau rát, bác sĩ có thể chỉ định thuốc bôi hoặc thuốc đặt hậu môn để giảm viêm, làm lành vết nứt. Nếu nguyên nhân là trĩ hoặc polyp, các biện pháp can thiệp y khoa như thắt vòng cao su, cắt polyp hoặc phẫu thuật trĩ có thể cần thiết.

Với những trường hợp táo bón mạn tính, việc điều trị cần kiên trì và có kế hoạch lâu dài, kết hợp thuốc nhuận tràng, tập thói quen đi vệ sinh đúng giờ và điều chỉnh tâm lý, đặc biệt ở trẻ em và người có yếu tố lo âu.

Táo bón đi ngoài ra máu là vấn đề thường gặp nhưng không nên xem nhẹ. Phát hiện và xử trí sớm không chỉ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống, giảm khó chịu khi đại tiện mà còn phòng ngừa được các biến chứng nguy hiểm. Việc duy trì lối sống lành mạnh, chế độ ăn giàu chất xơ và thói quen vận động hàng ngày là chìa khóa quan trọng để ngăn táo bón và bảo vệ sức khỏe đường tiêu hóa lâu dài.

Tài liệu tham khảo

1. Wald A. Constipation: Advances in Diagnosis and Treatment. JAMA. 2016;315(2):185–191.

2. Bharucha AE, Pemberton JH, Locke GR 3rd. American Gastroenterological Association technical review on constipation. Gastroenterology. 2013;144(1):218–238.

3. Drossman DA, Hasler WL. Rome IV—functional GI disorders: disorders of gut–brain interaction. Gastroenterology. 2016;150(6):1257–1261.