Vi khuẩn HP và mối liên quan chặt chẽ với hệ tiêu hóa

Vi khuẩn HP là gì và tại sao nguy hiểm?

Vi khuẩn HP là loại vi khuẩn có dạng xoắn, đặc biệt ở khả năng sinh sống trong môi trường acid của dạ dày nhờ men urease. Chính loại men này phân hủy ure tạo thành amoniac – một chất làm trung hòa acid, cho phép HP tồn tại và sinh sôi ngay trên bề mặt niêm mạc.

Khi mật độ tăng cao, HP phá vỡ lớp chất nhầy bảo vệ, kích hoạt phản ứng viêm kéo dài. Tình trạng viêm mạn tính này có thể gây ra nhiều hậu quả:

• Viêm dạ dày cấp và mạn tính

• Loét dạ dày – tá tràng

• Teo niêm mạc dạ dày

• Dị sản ruột và nguy cơ ung thư dạ dày

Sự nguy hiểm của vi khuẩn HP không nằm ở tốc độ gây bệnh nhanh, mà ở tính âm thầm, kéo dài và khó kiểm soát.

Triệu chứng điển hình khi nhiễm vi khuẩn HP

Phần lớn người nhiễm vi khuẩn HP không có biểu hiện rõ rệt. Tuy vậy, khi niêm mạc dạ dày bị tổn thương, một số triệu chứng có thể xuất hiện:

• Cảm giác nóng rát thượng vị, đặc biệt khi đói hoặc ban đêm

• Buồn nôn, đầy hơi, khó tiêu, chậm tiêu

• Đau âm ỉ vùng dạ dày

• Sụt cân không rõ nguyên nhân

• Ợ hơi, ợ nóng kéo dài

Những triệu chứng này dễ nhầm với rối loạn tiêu hóa thông thường, khiến nhiều người chậm trễ trong thăm khám.

Vi khuẩn HP lây qua những con đường nào?

Một trong những lý do khiến vi khuẩn HP lan rộng trên toàn cầu là vì chúng dễ lây truyền qua đời sống sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt trong gia đình. Ba con đường phổ biến gồm:

Điều này lý giải vì sao khi một thành viên trong gia đình nhiễm HP, khả năng người khác cùng nhiễm cũng rất cao.

Vi khuẩn HP được chẩn đoán bằng cách nào?

Để xác định nhiễm vi khuẩn HP, bác sĩ thường chỉ định một hoặc nhiều xét nghiệm:

• Test hơi thở Urea Breath Test (UBT): độ chính xác cao, không xâm lấn.

• Xét nghiệm phân tìm kháng nguyên HP: tiện lợi, phù hợp cho trẻ nhỏ.

• Nội soi dạ dày – sinh thiết: cho phép quan sát trực tiếp và kiểm tra mô bệnh học.

• Xét nghiệm máu tìm kháng thể: ít chính xác hơn vì không phân biệt được nhiễm cũ hay mới.

Việc lựa chọn xét nghiệm phụ thuộc tình trạng bệnh, tuổi tác và mục tiêu điều trị.

Điều trị vi khuẩn HP: không chỉ uống thuốc

Việc điều trị vi khuẩn HP thường dựa trên phác đồ phối hợp kháng sinh và thuốc giảm acid theo hướng dẫn của các tổ chức tiêu hóa uy tín. Tuy nhiên, tỉ lệ kháng kháng sinh ngày càng tăng khiến việc diệt trừ HP khó khăn hơn trước.

Ngoài phác đồ thuốc, bệnh nhân cần lưu ý:

• Tuân thủ đúng liều – đúng thời gian, không bỏ dở giữa chừng

• Hạn chế rượu bia và thức ăn cay nóng

• Giảm stress – vì căng thẳng làm tăng tiết acid

• Không dùng chung dụng cụ ăn uống trong thời gian điều trị

• Tái khám đúng lịch để đánh giá kết quả diệt trừ

Một số nghiên cứu cũng chỉ ra vai trò hỗ trợ của probiotics trong việc giảm tác dụng phụ và tăng hiệu quả điều trị, nhưng không có tác dụng thay thế thuốc.

Phòng ngừa nhiễm vi khuẩn HP

Phòng bệnh luôn dễ hơn chữa bệnh. Để hạn chế nguy cơ nhiễm HP, cần:

• Giữ thói quen rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh

• Không dùng chung chén đũa với người khác

• Tránh mớm thức ăn cho trẻ

• Đảm bảo nguồn nước sinh hoạt sạch

• Vệ sinh nhà bếp và khu vực ăn uống thường xuyên

Việc tầm soát HP cũng đặc biệt cần thiết với những người có tiền sử gia đình ung thư dạ dày hoặc triệu chứng kéo dài.

Vi khuẩn HP là nguyên nhân hàng đầu của bệnh lý dạ dày hiện nay, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ. Sự hiểu biết đúng đắn về cơ chế gây bệnh, đường lây và cách dự phòng sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa của mình và những người thân trong gia đình.

Tài liệu tham khảo

1. World Health Organization – Helicobacter pylori.
   https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/helicobacter-pylori

2. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) – H. pylori and Peptic Ulcers.
   https://www.cdc.gov/ulcer/about/hpylori.html

3. American College of Gastroenterology – ACG Clinical Guideline: Treatment of Helicobacter pylori Infection.
   https://gi.org/guideline/treatment-of-helicobacter-pylori-infection

4. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK) – Helicobacter pylori (H. pylori).
   https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/h-pylori